Visita Spesial Husi Ministro Educação RDTL Sua Excia Sr. Dr. Fernando Lasama de Araujo iha Institutu “ETCI” Glenu- Municipiu Ermera.

Etci Ermera, Visita Sr. Ministru Edukasaun ho nia komutiva iha East Timor Coffee Institute (ETCI), loron Kuarta, 27 Maio 2015 objetivu husi visita hodi inagurasaun ba sala Gavinete Sertfikasaun Dosente no salah Laboratoriu ETCI.

Iha visita ne’e Simu ho antisiasmu husi Civitas Akademiku no Estudante ETCI liu husi dansa tradisaun hodi akumpania Sr. Ministru ho Direktor Geral Ensinu Suferior, Direktora Insfeksaun no Direktur Ensinu basiku, depois de simu Sr. Ministru akumpania husi Sr. Direktor Jeral Ensinu Suferior hodi koa pita ba sala Ganinete Sertifikasaun Dosente no Sala Laboratoriu ETCI. Atraves de koa pita Sr. Ministru ho nia komutiva halao visita ba Ekuipamentu ne’ebé iha sala rua refere. Iha parte seluk mós Sr. Ministru fo lobu ba ETCI kona ba ekuipamentus ne’ebé iha sala laboratoriu katak hodi ajuda ba estudante sira halao pratika no estudante sira mós konese klean liu ba prosesamentu agrikola hodi sai profesionalidade ne’ebé diak wainhira remata iha Instituisaun ne’e, haktuir husi Sua Excia ba Sr. Magnifiku Reitor ETCI liu husi Julio de Jesus Gomes ne’ebé akumpania Sr. Ministru ho komutiva katak tenki servisu maka’as iha futuru hodi dezenvolve diak liu tan Instituisaun ne’e hateten Sr. Ministru iha parte hanesan mós Sr. Ministru fo korajen katak tenki jere didiak ekuipamentus hirak ne’e hodi bele fo redementu ba Instituisaun ne’e nomos la bele pasivu tenki aktivu iha parte saida deit atu nune’e Instituisaun ne’e ba oin sei sai diak liu tan. Depois de visita sala GCD no sala laboratoriu Sr. Ministru ho nia komutiva visita mós Sala Aprendizajem, sala Senadu estudante ETCI, Sala Laboratoriu Komputadores no sala internet, visita no halao observasaun ba Instituisaun ETCI nia kondisaun riil, aproveta tempu ne’e Sr. Ministru hasoru malu ho Reitor liu Husi Sr. Gomes hodi halao diskusaun klean durante minutu 20 iha sala Reitor (uma laku) hodi kolia kona ba prosesu ETCI iha Futuru.

Iha visita Sua-Excia ho nia komutiva ne’e mós Sr. Dekanu Agrikultura Ramalhino Lelo da Cruz hateten katak ohin, loron special ida ba East Timor Coffee Institute naran badak ETCI ne’ebé funda husi fudadores sira, maka balu  fila hikas ona ba Aman Maromak Nia Kadunan Santu e balu sei iha ne’e maka ita asiste hela, hanesan loron ohin special ba ita nia visita husi Ministeriu da Edukasaun liu husi Sr. Fernando Lasama toma responsavilidade hanesan Ministru ho nia ekuipa direktur/a, sira apresisaun bo’ot ida maka husi Dekanu Fakuldade Agrikultura hare no observa katak ohin loron hanesan pasu importante ida atu ETCI hakat tan ba oin liuliu iha departementu lima maka iha Fakuldade refere Agronomia, Teknolojia Post Koleta, Agrofloresta, Agronegosiu ho Departementu Hortikultura, sira ne’e iha nivel ida iha inisiu husi fundador sira nomos dosentes sira hato’o hela kontribuisaun  bo’ot atu nune’e lori fakuldade ida ne’e ba iha nivel lisenciadu e Mestradu. Agora dadaun promove ona Estudante sira balu hetan duni valor diak sira ba kontinua iha Universidade sira iha rai liur ne’ebé konesidu (tergensi) iha Nasaun Visinu Indonesiu hanesan IPB Bogor, Brawijaya, HALULEO no Hasanudin I balu fila hikas ona mai didika a’an iha Instituisaun ETCI. Iha parte seluk mós Dekanu ne’e hateten katak iha aktividade barak estudante sira ne’ebé hetan melorementu ida ke diak sira mós iha direitu hetan Subcidiu, barak liu maka hetan subcidiu husi fakuldade agrikultura, sira hotu-hotu ita promove atu informa mós katak iha Fakuldade Agrikultura estudante sira laos lor-loron mai mati buku ou kutu buku deit ka nain ba livru iha ETCI deit lae, sira halao sira nia programa mak iha teoria nomos pratika iha ETCI promove duni aktividade rua ne’e maka estuda iha aula realiza mós iha kampu. Husi realidade hatudu katak ohin loron, hanesan introdusaun hateten tia ona katak ohin Instituisaun ETCI pasa duni ba oin, lia menon husi dekanu fakuldade ba dosente no funsionariu iha ETCI ita tenki unidade, tenki hamutuk mesmu ita iha ideas ne’ebé mak diferente maibe ita la bele fahe malu tenki hamutuk tau hotu ita nia idea osan mean hirak ne’e maka ita bele dezenvolve ETCI se wainhira ita idea ket-ketak, ita hanoin bar-barak, ita maka fahe malu arogansia ita mak los-los deit entaun, ETCI ita sei la lori ba oin, ne’e maka lia menon, husu ba hotu-hotu kopera diak husi programa no progressu husi ETCI ba futuru.

Iha vivan ida ne’e mós Bolog ETCI dada lia ho Xefe Laboratoriu Sr. Aderitu E. Nunes, hateten katak agredese wain tebes ba loron ida maske loron  bai-bain maibe ita konsidera loron importante i special tanba Ministru Edukasaun ho nia strutura tomak mai iha Municipiu Ermera, iha tempu ida ne’e mós sira ho planu ne’ebé diak emerjensia maibe hau hanoin katak preparasaun ida ohin loron Ministru mai to iha Glenu no mai to iha ETCI hau hanoin ita nia preparasaun la maximu liu maibe ita prepara duni iha parte balu mós Nunes haktuir tan katak ohin loron Sr. Ministru visita iha fatin ida ne’e liu-liu spesialidade halao inagurasaun ba Sala GCD no sala laboratoriu iha oportunidade ida ne’e mós Sr. Ministru ho nia ekipa hakat liu ba laboratorium hodi hare dereta ba subcidiu ne’ebé ministru relevante fo, husi ita nia kbi’it husi tulun ne’ebé Ministeriu oferese mai ita liu-liu ba laboratorium nian ne’e importante teb-tebes ohin konsege Sr. Minstru halo diskusaun ho Xefe Laboratorium ho Xefe departementu Post koleta katak importante liu maka hare ba prospiodade ba oin katak saida maka bele halo tenki  aproveita ida ne’e no bele fo pratika ba estudante sira, iha parte seluk mós ita bo’ot sira kria oinsa bele hetan benefisiu husi ekipamentu no material laboratoriu sira ne’ebé iha ho ida ne’e hau kontenti tebes hateten katak laos ita nia hanoin mak ida ne’e tanba ema dehan ne’e skala laboratoriu maibe ho Ministru dereta mai to iha dehan tenki kontinua ba oin ne’e ita bo’ot sira kontinua nafatin hodi hetan osan husi ekipamentu refere tanba ne’e material no ekipamentu hirak ne’e laos home industria ona maibe ne’e skala menegah ekipamentu ne’ebé modernu ona kria oinsa par hetan osan oitoan hodi investe ba Institutu ida ne’e  depois xefe laboratoriu hateten katak sira halo expo  oitoan kona ba produtu husi departementu relevante, produtu ne’e konsege ohin bele hateten katak panelista husi Ministru ho nia ekipa bele koko ona sasan sira ne’ebé produs ona iha laboratoriu prosementu katak realidade koko duni kona ba produtu hirak ne’e skrim konsege hotu duni no kafé u’ut barak maka ekipa hakarak hola maibe tanba prosesamentu maka nato’on hela, sorin seluk mós Xefe laboratoriu hateten katak en jeral signifika katak 90 % dehan produtu ne’e diak Sr. Ministru fo korasen nafatin labele pasif tenki aktivu hodi produs barak i hetan osan no fan Instituisaun ne’e ba publiku haktuir Ade.

            Iha obsersaun katak depois de visita Sua Ex-cia ho nia komutiva iha ETCI desloka hikas ba Dili. ETCI Ermera Mario M.S.